مطالعه و بررسی عوامل موثر بر کج رفتاری زنان ویژه (با تکیه بر مفاسد اجتماعی)
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 85 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 109 |
فصل اول
مقدمه
روسپیان(زنان ویژه)
غریزه جنسی یکی از غرایزی است که ضامن نسل و تداوم بقای بشر است . کلود لوی استروس[1]مردم شناس شهیر فرانسوی در تعریف ازدواج اشاره ای مهم به این نکته دارد و عقیده دارد : « ازدواج برخودی است دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت یا میان قواعد اجتماعی و کشش جنسی » (77) ؛ به بیان دیگر جامعه می کوشد تا غریزه جنسی (طبیعت ) را مهار کرده و بر آن انگ فرهنگ زند . اما در طول تاریخ مشاهده شده است که همیشه این غریزه تحت کنترل جامعه نبوده و در طول حیات بشری بنا به دلایل گوناگون و انگیزه های متفاوت در معرض انحرافات اخلاقی و اجتماعی قرار گرفته و فحشا به عنوان یک حرفهء بسیار قدیمی ، یکی از نمود های آن است.
روسپی گری چیست و روسپی به چه کسی اطلاق می گردد ؟
روسپیگری یا فحشا را می توان به عنوان برآوردن خواهشهای جنسی در برابر پول تعریف کرد ( 78) ؛ به عبارت دقیق تر روسپیگری را به روابط نا مشروع جنسی که به طور مستمر و به انگیزه های مادی یا نفسانی رخ می دهد ، تعریف کرده اند. با توجه به این تعریف می توان گفت : روسپی به فردی اطلاق می گردد که از روابط جنسی به عنوان یک حرفهء دایمی استفاده می نماید (79)
( بیان مسئله )
چگونگی برخورد با پدیده ء روسپیگری
سیاستگذاران اجتماعی ما در شرایطی با پدیده ء روسپیگری مواجه شده اند که نه می توانند آن را به عنوان یک واقعیت تلخ اجتماعی رو به افزایش است نفی کنند و نه می توانند بنا به دلایلی چند از جمله ویژگی های فرهنگی و مذهبی جامعه آن را بپذیرند ؛ به عبارتی می توان گفت سیاستگذاران اجتماعی دچار فقر تئوریکی می باشند (82). بنابراین در برخورد با این پدیده تنها به نظارت رسمی و خشونت قانونی اکتفا می شود . بهرحال فحشا به عنوان یک واقعیت نیازمند درمان و توانبخشی است و به رویکردی آسیب شناسانه و بهداشتی احتیاج دارد؛ زیرا رویکرد اخلاقی و پلیسی مدتهاست تاثیر و کارایی خود را از دست داده است (83)؛و باید بپذیریم که بیشتر روسپیان شهر تهران ، قربانیانی هستند که فقر ، خشونت ، تجاوز و نابسامانیهای خانوادگی و .... آنها را به یک بیماری اجتماعی کشانده است که درمان آن الزاما در پشت میله های زندان امکان پذیر نیست.
باز پروری و توانبخشی روسپیان
اهم اقدامات مهم در زمینه ء باز پروری و توانبخشی زنان ویژه عبارتند از :
1) ایجاد ساختارهای حمایت کننده در زمینه ء باز پروری و کار یابی از طریق:
- سواد آموزی و آموزش تعلیمات عمومی؛
- آموزش مهارتهای زندگی از طریق تشکیل جلسات گروهی مددکاری ؛
- روان درمانی شامل گروه درمانی و شناخت درمانی ؛
- حرفه آموزی ؛
- اقدامات مدد کاری به منظور قادر سازی آنان در برخورد با مشکلات و اهتمام به خود کفایی از طریق اشتغال ( کار یابی ) ؛
2) پیگیری امور پس از اشتغال به کار به منظور حصول از ساز گاری آنان با جامعه.
پیشگیری از آسیب های اجتماعی
برای پیش گیری از آسیب های اجتماعی ، سه سطح می توان در نظر گرفت ، پیشگیری سطح اول در سطح جامعه عمل می نماید و شامل آموزش مهارتهای زندگی [2]برای کل افراد جامعه به ویژه کودکان و نو جوانان است . پیشگیری سطح دوم شامل تشخیص زود رس آسیبهای اجتماعی همراه با اقدامات هماهنگ اجتماعی می باشد . پیشگیری سطح سوم در پی جلوگیری از شدت یافتن آسیبهای اجتماعی و کاستن از تنش های آن در خانواده و جامعه فعالیت می نماید.
آموزش مهارتهای زندگی
نگاهی به تاریخچهء آموزش مهارتهای زندگی نشان می دهد که از سال 1960 به بعد یعنی درست پس از فراغت از جنگ جهانی و بروز آثار روانی – اجتماعی جنگ ها ، آموزش هایی از این دست آغاز شده است .
نخستین کشوری که به آموزش مهارتهای زندگی اقوام محلی در سطح اجتماع و مدرسه اقدام کرد، ایالات متحده و پس از آن کشور انگلستان بود . این کشور ها و دیگر کشورهایی که به گروه آموزش دهندگان مهارتهای زندگی پیوستند ، چنان بر ضرورت فرا گیر شدن این مهارتها تاکید ورزیدند که به ناچار سازمان بهداشت جهانی (W.H.O)آموزش مهارتهای زندگی را جزء طرح های آموزشی بنیادی خود قرار داد . این سازمان در سال 1997 اقدام به انتشار دستورالعملی تحت عنوان « آموزش مهارتهای زندگی برای کودکان و نوجوانان در مدارس » [3]نمود که اینک ضمن ارائه تعریفی از مهارتهای زندگی به محورهای آن را به طور خلاصه اشاره می گردد.
مهارتهای زندگی
مهارتهای زندگی ، توانایی هایی است برای رفتار مثبت و سازگار که افراد را قادر می سازد که با نیازها و چالش های زندگی روزمره به طور موثر برخورد کنند .
1- تصمیم گیری[4]
به ما کمک می کند که به طور سازنده و مفید به تصمیمات زندگی خود بپردازیم.
2- حل مسأله[5]
ما را قادر می سازد که به طور سازنده و مفید با مسائل ( مشکلات زندگی خود ) برخورد کنیم. مسائلی که حل نشده رها گشته اند ،می توانند عامل فشارهای روحی شوند و آسیبهای فیزیکی توأم با آن را پیش آورند.
3- تفکر خلاق[6]
با قادر ساختن ما به کشف جایگزین های موجود و در دسترس و همچنین پیامدهای اعمال یا ترک اعمالمان، هم به تصمیم گیری و هم به حل مسأله کمک می کند .
تفکر خلاق به ما کمک می کند به فراسوی تجربیات بی واسطه خود بنگریم و حتی اگر هیچ مشکلی نداشته باشیم و با تصمیم گیری در پیش نباشد بتوانیم سازگارانه و همراه با انعطاف به وضعیتهای زندگی روزمرهء خود عکس العمل نشان دهیم.
4- تفکر انتقادی[7]
توانایی تحلیل اطلاعات و تجربیات با یک روش عینی است . تفکر انتقادی می تواند از طریق کمک به ما ، در تشخیص و ارزیابی عواملی که بر نگرش ها و رفتارمان تاثیر دارند از قبیل ارزشها ، فشار همسالان و رسانه های جمعی ، در سلامت ما موثر باشند.
5- ارتباطات موثر[8]
یعنی اینکه ما بتوانیم خودمان را بشناسیم ( عرضه کنیم ) هم به طور کلامی و هم غیر کلامی به طریقی که برای فرهنگ و موقعیت ما مناسب باشد . توانایی اینکه بتوانیم عقاید و آرزوهای خود و همچنین ضرورتها و نگرانی های خود را بیان کنیم . علاوه بر این ارتباطات موثر به معنی در خواست مشاوره و کمک از دیگران به هنگام نیاز می باشد .
6- روابط بین فردی[9]
به ما در برقراری ارتباط به طرق مثبت با افرادی که با آنان تعامل داریم کمک می کند. این می تواند به مفهوم توانایی برای ایجاد و حفظ روابط دوستانه باشد چیزی که برای رفاه اجتماعی ما بسیار مهم است . همچنین می تواند به معنی حفظ روابط خوب با اعضای خانواده باشد. آنهایی که یک منبع مهم حمایت اجتماعی هستند. همچنان که می تواند به معنای پایان دادن به روابط به طور سازنده و مفید باشد.
7- آگاهی از خویشتن [10] (بصیرت نسبت به خویشتن )
باز شناسی ما از خودمان ، از شخصیت مان ، نقاط قوت و ضعفمان ، آرزوها و امیال ، بیزاریها و نفرتها مان را شامل می باشد . بسط آگاهی از خویشتن به هنگامی که تحت فشار هستیم و یا احساس می کنیم تحت فشار قرار داریم به ما در باز شناسی و توجه به موضوع کمک می کند . همچنین آگاهی از خویشتن غالبا پیش شرطی است برای ارتباطات و روابط بین فردی موثر و نیز برای بسط همدلی با دیگران.
8- همدلی[11]
قدرت تصور این که چه شکلی از زندگی مناسب و شایستهء افراد دیگر است حتی در وضعیتی که ممکن است برای ما مأنوس نباشد.همدلی به درک پذیرش دیگران که ممکن است با ما بسیار متفاوت باشند کمک می کند ،چیزی که می تواند تعاملات اجتماعی ما را اصلاح کند و ارتقا دهد . به طور مثال در موقعیتهایی از تنوع یا اختلاف نژادی یا فرهنگی و ... همچنین همدلی در پیشبرد ( یا ایجاد رغبت یا جرأت ) پرورش رفتار نسبت به مردمی که نیازمند کمک یا امداد هستند مساعدت می کند مانند : افراد آسیب دیده از ایدز ، عقب افتاده های ذهنی ، هرکسی که ممکن است نزد بسیاری از مردم ، بد نام و بی وجهه شده باشد و به طور کلی آنهایی که متکی به حمایت هستند.
9- کنار آمدن با هیجانات[12]
مستلزم بازشناسی هیجانات در خودمان و دیگران است . آگاه بودن از چگونگی تاثیر هیجانات بر رفتار و توانا بودن به پاسخ به هیجانات به طور مقتضی و هیجانهای شدید مانند خشم و سوگ در صورتی که ما نتوانیم به طور مقتضی و مناسب . هیجانهای شدید مانند خشم و سوگ در صورتی که ما نتوانیم به طور مقتضی و مناسب واکنش نشان دهیم می تواند آثار منفی در سلامتمان داشته باشد .
10-کنار آمدن با استرس [13]
در خصوص باز شناسی عوامل و منابع استرس در زندگی خودمان است . شناخت چگونگی این تاثیرات بر ما و عمل کردن به روش هایی که در کنترل سطح استرس کمک می کند . این می تواند بدان مفهوم باشد که ما برای کاهش عوامل استرس زا اقدام کنیم . برای مثال ایجاد تغییرات در محیط فیزیکی یا سبک زندگی خود . همچنین گاهی می تواند به معنای آموختن آرامش باشد به طوری که تنش های ایجاد شده به وسیله استرس های اجتناب نا پذیر نتواند منجر به مشکلات برای سلامتی شود .
نظریه های مربوط به انگیزش .
کار دلخواه در برابر کار اجباری
نظریه سابق .
چرا آب می نوشتید؟ نظریه ء سایق ( هال 1943)اظهار می کرد که شما این کار را برای کاهش سایقی که تشنگی نام دارد انجام می دهید بر اساس این نظریه وقتی ما چیزی را که برای زنده ماندن لازم است از دست می دهیم یک افزایش تنش زیستی را که سایق نام دارد و ما را بر ارضای آن نیاز وا می دارد تجربه می کنیم اگر مدتی طولانی از غذا خوردن محروم شویم سایقی خواهیم داشت که گرسنگی نام دارد و ما را به جستجوی غذا بر می انگیزد و در واقع در حالتی به نام تعادل حیاتی قرار گرفته ایم بر اساس نظریه ء سایق تمامی انگیزه ها اساسا منفی هستند زیرا ما برای کاهش حالتهای نا خوشایند ناشی از محرومیت تلاش می کنیم مازلو و نظریه پردازان کمال بر این نظریه ء انگیزشی به خاطر آن که امکان تلاش برای اهداف مثبت را نادیده گرفته اند انتقاد کرده اند .
بر اعتقاد فرویه ، منبع نهاش تمامی انگیزه های ما با استفاده از مکانیسمهای دفاعی من ( ایگو) تغییر قیافه می دهند تا در== برتر ( سوپر ایگو ) مقبولتر جلوه کند.
نظریه انگیختگی :
گاهی اوقات مثلا پس از یک روز ماندن در خانه احساس می کنید دوست دارید کار مهیجی مثل ورزش کردن یا موتور سواری انجام دهید . گاه نیز پس از یک روز پر جنب و جوش امکان داره آرزوی آرامش و سکوت بکنید برخی نظریه پردازان ( برلاین [1]1976 ، طری 1980 ) اظهار داشته اند که ما در پی کسب یک سطح بهینه از تنش هستیم.
اینکه آیا ما سطح انگیختگی را کاهش دهیم یا افزایش بستگی به چند عامل دارد :
- مقدار تحریک موجود در اطراف ما ( اگر در یک محیط پر سر و صدا باشید شاید به دنبال آرامش و سکوت بگردید اگر در اتاق انتظار دکتر باشید آن گاه دوست دارید کاری بکنید .
- حالت فیزیولوژیالیس ( اگر زیاد قهوه خورده باشید حتی هنگامی که به کار نا فعالی مانند خواندن مشغولید احساس انگیختگی خواهید کرد .
- ویژگیهای شخصی از اکرمن 1979 بر پژوهش راجع به ویژگیهای شخصیتی پرداخته و برای شناسایی هیجان خواهان و هیجان گریز ها یک مقیاس شخصیتی را ساخته است.
- آشنایی با محرک های اطراف . هنگامی که تجارب ها تکرار می شوند سطح انگیختگی کاهش می یابد ارتکاب به گناه در ابتدا نا خوشایند است ( چونکه برانگیزاننده است) اما پس از چند بار خوشایند می شود بر مرور انجام دادن آن عادت می شود .
نظریه فرآیند متضاد:
بر اساس فرآیند متضاد هر فرایندی که یک تجربه هیجانی خوشایند یا نا خوشایند را ایجاد کند به طور خودکار یک فرایند متضاد را فرا می خواند ( سالامون و کوربیت[2] 1971) برای مثال کسی که مرتکب گناه می شود مانند روسپیگری در ابتدا لذت فراوانی از کار خود تجربه خواهد کرد اما این فرایند لذت بخش موجب تقویت فرایندی متضاد و نا خوشایند خنثی می شود زمانی که به خلوت و تنهایی خود فرو می رود احساس نا خوشایندی به او دست می دهد این نظریه حاکی از آن است که رفتار می تواند تحت اختیار تجارب لذت بخش یا فشار تجارب نا خوشایند باشد .
نظریه مازلو:
هنگامی که نمی دانید غذای بعدی شما از کجا خواهد رسید بسیار دشوار است که علاقه ای به کسب دانش به خاطر دانش داشته باشید مازلو این سخن را پیش کشیده است که ما از یک سلسله مراتب از نیازها برخورداریم نیازهای زیستی مهم هستند اما هنگامی که این نیازها ارضا می شوند نیاز به امنیت می یابد زمانی که نیازهای امنیت بر طرف گردیدند نیازهای تعلق پس نیازهای پذیرش و احترام و سرانجام به خود شکوفایی معینی نیاز به دستیابی به تمامی قابلیتها قابلیتهای ممکن فرا می رسد .
نکته جالب توجه آن است که میان نیازهای خود شکوفایی و نیازهای رده پایین تر یک تفاوت بنیادی وجود دارد بر طبق نظریه ء مازلو نیازهای رده ء پایین با انگیزش کاستی [3] مشخص می شوند شخصی که در او یکی از این نیازها ارضا نشده باشد احساس کمبود می کند و انگیزهء غلبه بر آن نقص را می یابد از نیازهای رده پایین تا حدودی مثل سایتهایی عمل می کنند که هدف آنها اجتناب از ناراحتی ، پریشانی است اما خود شکوفایی یک فرا نیاز یا نیاز رشد دهند به شمار می آید کسانی که تمامی نیازهای ردهء پایین آنها ارضا شده است دیگر تحت تاثیر فشار و ناراحتی عمل نمی کنند بلکه به جای آن متمایل به کسن یک هدف مثبت هستند .
زنان خیابانی از سطح جامعه جمع آوری شوند :
فحشا را می توان به عنوان بر آوردن « خواهش های جنسی » در برابر « پول» تعریف کرد امروزه « روسپی گری » در بسیاری از کشورها به حرفه و شغل تبدیل شده در ایران نیز گسترش میزان فحشا نگران کننده است .
کارشناسان معتقدند فقر اقتصادی خانواده ها مهمترین عامل گسترش فحشا در ایران است در این وضعیت بسیاری از زنان نستأ صل آخرین راه را برای خود فروشی می داند .
یکی از جنبه های اساسی روسپیگری امروزی این است که زنها و مشتریانشان معمولا برای یکدیگر نا شناخته اند اگر چه مردان بعد از آشنایی شخصی بر قرار نمی شود.
روسپیگری با فرو پاشی اجتماعات کوچک محلی و توسعه نواحی شهری بزرگ و تجاری شدن روابط اجتماعی ارتباط مستقیم دارد در شهر های کوچک محلی نمایانی ، روابط جنسی سبب کنترل این پدیده می شود اما در شهر های بزرگ ارتباطات پر خطر به علت نا شناخته ماندن به آسانی بر قرار می شود .
انواع گوناگون فحشا در جوامع امروزی وجود دارد امروزه « فحشا قانونی » توسط حکومتهای ملی و محلی در بعضی کشور ها پذیرفته شده است اما در بیشتر کشورها فواحش به طور غیر قانونی فعالیت می کنند .
دکتر « امان لا – قرایی مقدم » آسیب شناس در بیان تاریخچه این پدیده می گوید : فحشا و اعمال منافی عفت از دوران باستان وجود داشته است و کسانی که در برابر پاداش مادی خواهشهای جنسی افراد را برآورده می کردند روسپی نامیده می شدند .
در طول تاریخ « اروپا » به مرکز فساد بزرگ شبیه بود پس از اواخر قرن 18 این پدیده بیش از پیش در اروپا متداول شد در اروپای قدیم به دلیل این که زنان و دختران طبقه پایین جزو املاک ارباب (فئودال ) به حساب می آمدند و اجازه ازدواج نداشتند ، رفتارهای خارج از چار چوب خانواده در بین آنها رواج داشت .
وی ادامه می دهد : در ایران نیز این پدیده در حال گسترش است مطالعات نشان می دهد که فحشا در سن ایران به 10 سال کاهش یافته است و دختران جوان که به تازگی وارد این کار شده اند بیشترین تعداد فحشا را تشکیل می دهند تحقیقاتی که بر روی 100 زن فاحشه در زندان اوین انجام شده نشان می دهد که حدود 60 درصد آنها زنان خانه دار هستند بیشتر زنان خانه دار مبادرت به اعمال خلاف عفت می کنند در خانه های یک طبقه زندگی می کنند در این مناطق به دلیل آنکه نظارت و کنترل اطرافیان و همسایه ها کمتر از خانه های آپارتمانی است احتمال رفتار های خلاف عفت افزایش می یابد .
وی می افزاید : در حال حاضر فاحشه گری به طرق مختلفی انجام می شود از نظر بیماری های آمیزش پر خطرترین فواحش زنان ولگرد و خیابانی اند که در مسافر خانه ها و مکان های دیگر ساکن هستند . همچنین زنان معتاد و الکلی گاهی برای تأمین هزینه اعتیاد به این کار مبادرت می کنند .
برخی از فواحش پیر با سازماندهی گروه هایی به صورت سیستماتیک اقدام به این امر می کنند آنها با شناسایی و جذب دختران فراری به خانه های فساد آنها را در اختیار مردان ثروتمند قرار می دهند ، همچنین دسته هایی وجود دارند که با در اختیار گرفتن دختران جوان و ایجاد ارتباط با مردان ثروتمند اقدام به اخاذی از آنها می کنند برخی زنان نیز در منزل خود تن فروشی می کنند . فاحشه های آژانسی هم پدیده های جدید و در حال گسترش است در این حالت زنان فاحشه در ماشین های سواری پیشنهادات غیر اخلاقی خود را مطرح می کنند به هر حال بسته به وضعیت زندگی و سطح امکانات نوع عملکرد فاحشه ها متفاوت است . مقدم در تقسیم بندی فواحش از نظر میزان جرم قصریح می کند :
در حال حاضر تشکیل دهندگان خانه های فساد که اکثرا فواحش پیر هستند بیشترین نقش را در این زمینه و آلودگی دختران فراری دارند . بعد از آن قوادان و زنانی قرار دارند که دختران خود را وادار به خود فروشی می کنند در تهران تعداد زیادی از این زنان وجود دارند که به دزدی ، قاچاق و اعمال ضافی عفت مشغولند .
وی ادامه می دهد : در بررسی که در خصوص گروه سنی زنان فاحشه انجام شد از بین 6 هزار و 53 زن فاحشهای که در کل کشور زندانی بودند دختران بین 12 تا 25 سال بیشترین تعداد را تشکیل می دهند . در تابستان بدلیل افزایش امکان تردد و عبور و مرور آمار فحشا افزایش می یابد و زنان شهرستانی برای این کار به شهر های بزرگ می روند اما کمترین میزان فحشا در اسفند ماه اتفاق می افتد که به دلیل سرمای هوا و شرایط بد جوی تعدادی از این زنان امکان این کار را ندارند.
این آسیب شناس در تبیین علل شیوع فحشا در کشور می گوید : مهمترین عامل بروز فحشا فقر و نا توانی زنان در تامین مایحتاج اولیه زندگیشان است . طلاق و نابسامانهای خانوادگی ، زندگی در محلات جرم خیز ( مانند اطراف راه آهن و ترمینال ها)، افزایش حاشیه نشینی و مهاجرت ، بی سوادی و نا آگاهی و اعتیاد از جمله عوامل افزایش پدیده فحشا است . زنان خانه دار بدلیل پایین بودن سطح آگاهی و عدم تکوین شخصیت و تلقین پذیری در این زمینه آسیب پذیر تر هستند .
اقلیما در مورد مشتریان این افراد می گوید : افرادی که از تزلزل شخصیت رنج می برند ، مردان کم سواد و فاقد منزلت اجتماعی بیشترین مشتریان زنان فاحشه هستند . این افراد در دوران کودکی از محبت مادری بی بهره بوده اند و دچار نوعی عقده حقارت هستند .
در این میان مجردین بیشتر قشری هستند که به رفتارهای پر خطر روی می آورند . در میان مشاغل اجتماعی کار گران ( خصوصا شهرستانی ) و رانندگان نیز بیشتر به زنان روسپی مراجعه می کنند .
وی در خصوص عوارض شیوع این پدیده اظهار می دارد : « تخریب نهاد خانواده » از مهم ترین عوارض گسترش فحشا در کشور است که در نهایت جامعه را به سمت هرج و مرج و « آنومی اجتماعی » سوق می دهد .
فحشا ارزش ها و هنجارهای اجتماعی را مضحل می کند و افزایش آمار اطلاق و بد آموزی در زنان را به دنبال دارد . همچنین افزایش نا هنجاریهای اجتماعی نظیر دزدی و اعتیاد و تخریب عناصر فرهنگی از دیگر عوارض این امر است .
وی ادامه می دهد : گسترش فحشا افزایش آمار بچه ها ی نا خواسته را بدنبال دارد . اکثر این کودکان بدلیل آن که در محیط لهو و لعب بزرگ می شوند به نا هنجاریهای اجتماعی چون قاچاق ، دزدی ، و فحشا کشیده می شوند . بیش از 80 در صد این کودکان مجرمان آینده هستند و تنها تعدادی کمی از آنها که تحت سر پرستی سازمان بهزیستی قرار می گیرند ممکن است از شخصیت سالمی بر خوردار شوند .
این آسیب شناس در تبیین گسترده جغرافیایی شیوع فحشا می گوید :
مناطق پر تردد ، شهر های مسافر پذیر و مناطقی که در سر راه مسافران فصلی قرار دارند ، بیشترین تعداد زنان فاحشه دارند از نظر جامعه شناختی نیز در مناطقی که آزادی بین روابط دو جنسی وجود ندارد . فحشا شیوع بیشتری دارد .